అద్భుతమైన భావాల్ని అందంగా వ్యక్తీకరించడానికి తెలుగు భాషకున్న ఒక మాధ్యమం – పద్య కవిత్వం. కాకపోతే, కాలక్రమేణా సగటు ప్రజల పాండిత్యం సన్నగిల్లడంతో పద్య కవిత్వానికి ఆదరణ కరువైంది. అయినా, క్రిందటి శతాబ్దంలో కూడా మధురమైన కవిత్వాన్ని వెలువర్చిన కవులుండే వారు. వారిలో కరుణశ్రీ ఒకరు. ఆయన వ్రాసిన ‘పోతన’ అనే ఖండికలో కొన్ని పద్యాల్ని ఇప్పుడు పరిశీలిద్దాం!
ఈ పద్యాల్ని ఇక్కడ ఉదహరించడానికి ముఖ్య కారణం… అవి ప్రస్తుతం లభించకపోవడం మాత్రమే!
పోతన వృత్తిరీత్యా హాలికుడు. వ్యవసాయంతోనే సంపాదన. కవితా వ్యవసాయంలో ఎలా బంగారం పండించాడో మనందరికీ తెలుసు. అది ఈ పద్యంలో ఎంత రమ్యంగా వర్ణించబడిందో చూడండి.
గంటమొ చేతిలోది ములుగర్రయొ? నిల్కడ ఇంటిలోననో
పంటపొలానొ? చేయునది పద్యమొ సేద్యమొ? మంచమందు గూ
ర్చుంటివొ మంచెయందొ? కవివో గడిదేరిన కర్షకుండవో?
రెంటికి చాలియుంటివి సరే కలమా హలమా ప్రియంబగున్?
మెత్తని చేయి నీది, సుతిమెత్తని చిత్తము వాడవంచు నీ
పొత్తమె సాక్ష్యమిచ్చు; పొలమున్ హలమున్ గొని దున్నుచోనెటుల్
గిత్తల ముల్లుగోల నదలించితివో! వరి చేల పైనను
వ్వెత్తుగ వ్రాలుచో పరిగ పిట్టల నెట్టుల తోలినాడవో!
పదాల పొందిక, భావ వ్యక్తీకరణ ఇంత అందంగా చేయగలిగిన కవులు అతి కొద్ది మంది. తెలుగు భాషకే ప్రత్యేకమైన పద్య కవిత్వాన్ని (ఇన్ని హొయలొలికే ఛందస్సు మరో భాషలో దుస్సాధ్యం!) రమణీయంగా చూపించిన పోతనామాత్యుణ్ణి కరుణశ్రీ ఎలా స్తుతించాడో చూడండి!
క్యమ్ముగ కైతలల్లు మొనగాండ్రు కవీశ్వరులెంతమంది లో
కమ్మున లేరు – నీవలె నొకండును భక్తి రసామృత ప్రవా
హమ్ములకేతమెత్తిన మహాకవి ఏడి తెలుంగు గడ్డపై?
ముద్దులు గార భాగవతమున్ రచియించుచు, పంచదారలో
నద్దితివేమొ గంటము మహాకవిశేఖర! మధ్య మధ్య … అ
ట్లద్దక వట్టి గంటమున నట్టిటు గీచిన తాటియాకులో
పద్దెములందు ఈ మధుర భావము లెచ్చట నుండి వచ్చురా!
కలాన్ని (ఆ కాలం కాబట్టి గంటాన్ని) మధ్యమధ్యలో పంచదారలో అద్దడం ఎంత మధురమైన కల్పన! భాగవతాన్ని చదివి చూడండి… తెలుస్తుంది! ఇది అతిశయోక్తి కాదు. అంత తీయని పద్యాలవి.
భీష్ముని పైకి కుప్పించి లంఘించు
కరిరాజు మొరవెట్ట పరువెత్తు కరివేల్పు
సమరమ్ముగావించు సత్య కన్నులనుండి
కొసరి చల్దులు మెక్క గొల్లపిల్లలవ్రేళ్ళ్
ఎటుల కనుగొంటివయ్య! నీకెవరు చెప్పి
రయ్య! ఏ రాత్రి కలగంటివయ్య! రంగు
కుంచెతో దిద్దితీర్చి చిత్రించినావు!!
సహజ పాండితికిది నిదర్శనమటయ్య!!